Kiến thức

Quản lý tài chính cá nhân #34: Vì sao trúng số độc đắc và tài sản thừa kế không phải là tấm vé bảo đảm cho cuộc sống giàu có?

Bạn sẽ làm gì nếu như trúng số độc đắc hoặc được thừa kế một khoản tiền khổng lồ? Có lẽ chúng ta đều ít nhất một lần cầu nguyện được đổi đời bằng cách đó. Trên thực tế, trúng xổ số và thừa kế tài sản có thể mang đến sự giàu sang và niềm vui, thế nhưng theo nhiều nghiên cứu và thống kê cho thấy, điều đó chỉ mang tính tạm thời nếu chủ nhân số tài sản đó không có kế hoạch quản lý tài chính rõ ràng.

Theo nghiên cứu được thực hiện bởi Imbens, Guido, W., Donald B. Rubin, và Bruce I. Sacerdote (2001); 10 năm sau khi trúng số độc đắc, hơn một nửa rơi vào cảnh phá sản và số còn lại thì trở về với cuộc sống nghèo khó trước đây. Don McNay - tác giả quyển sách Life Lessons from the Lottery chia sẻ, nhiều người trong số họ gặp phải rất nhiều sóng gió, chẳng hạn như lục đục với gia đình, ly hôn, thậm chí trở nên trầm cảm hoặc điên loạn.

Trong khi đối với những người được thừa kế, phần lớn số tài sản khổng lồ đó sẽ dần dần hao hụt theo thời gian. Theo một nghiên cứu được thực hiện bởi ba nhà khoa học Robert Arnott, William Bernstein và Lillian Wu; các gia đình giàu có thường có xu hướng ngày càng nghèo qua từng thế hệ. Theo một bài viết phân tích từ Forbes, các doanh nhân thành đạt không chỉ có năng lực vượt trội, mà còn sở hữu nhiều nét đặc trưng tính cách giúp họ trở nên giàu có. Thế nhưng, thế hệ con cháu của họ không phải lúc nào cũng được thừa hưởng năng lực và những đặc điểm nổi trội đó.

Tại Việt Nam, dù không có báo cáo cụ thể, song thỉnh thoảng trên báo đài, mạng xã hội vẫn xuất hiện tin tức về cuộc sống cơ cực của một số người đã từng trúng số độc đắc, hoặc từng sở hữu số tài sản khổng lồ do cha mẹ để lại. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến kết quả đáng buồn như thế?

Chi tiêu bốc đồng vì mong muốn tận hưởng cuộc sống

Robert Pagliarini - Tác giả sách và Người sáng lập Pacifica Wealth Advisors cho biết, những người trúng số thường có kỳ vọng không thực tế về tình hình tài chính của bản thân. Anh nói thêm, hầu hết họ là những cá nhân không có gì trong tay và bỗng nhiên sở hữu số tiền khổng lồ. Khi một chuyên gia hoạch định tài chính đề xuất đầu tư một cách an toàn, để nhận được một khoản tiền lợi tức nhất định mỗi tháng; phản ứng của họ đa phần là ngạc nhiên, sau đó nói rằng “Tôi là triệu phú cơ mà”. Cuối cùng họ tiêu hết sạch số tiền có được.

Nguyên nhân dẫn đến việc tiêu xài hoang phí có liên quan đến mental accounting (kế toán nhận thức): hiện tượng chúng ta dán nhãn lên các khoản tiền dựa trên cảm xúc. Bởi vì tiền trúng số không cần bỏ công bỏ sức để có được, do vậy hầu hết đều chi vào những khoản xa xỉ như xe hơi cao cấp, biệt thự xa hoa và những kỳ nghỉ đắt đỏ; một số ít lại chìm trong bài bạc, nghiện ngập, tình một đêm,...

Bên cạnh đó, không thể không kể đến hiện tượng lạm phát lối sống (tiếng Anh: lifestyle inflation hoặc lifestyle creep). Đây là xu hướng chúng ta chi tiêu nhiều hơn khi thu nhập bắt đầu tăng lên. Đối với những người trúng độc đắc hoặc đột ngột được thừa kế tài sản cũng thế, khi họ đột nhiên có số tiền lớn, họ muốn chiều chuộng bản thân bằng cách chi tiêu nhiều hơn vào những sản phẩm - dịch vụ xa xỉ.

Do vậy, điều quan trọng là thiết lập thói quen chi tiêu và học cách quản lý tài chính cá nhân hiệu quả. Điều đó sẽ giúp bạn biết cách phân phối tiền bạc khi có khoản tiền nào đó bất ngờ xuất hiện, chẳng hạn như tiền thưởng hoặc tiền mừng những dịp đặc biệt. Rich Ramassini - Cố vấn tài chính tại PNC Investments cho biết, khi vừa nhận được tiền, điều đầu tiên làm đó là thanh toán các khoản nợ, đặc biệt là những khoản lãi suất cao. Trong khi Craig Offwood - Giám đốc khu vực của ANZ Private gợi ý, nếu đột ngột sở hữu khoản tiền khổng lồ, bạn nên chia nhỏ thành nhiều quỹ khác nhau, điều đó sẽ giúp bạn tránh hoảng loạn khi giữ quá nhiều tiền. Bạn có thể tham khảo một số phương pháp quản lý ngân sách cá nhân vừa đơn giản, vừa hiệu quả ở bài viết dưới đây.

Bài viết liên quan: Quản lý tài chính cá nhân #2: 3 phương pháp quản lý ngân sách được đề xuất bởi các chuyên gia hàng đầu thế giới

Áp lực và rắc rối từ những người xung quanh

Nỗi băn khoăn lớn nhất của những người thắng giải độc đắc hoặc được thừa kế đó là phải chia sẻ số tiền đó với gia đình, bạn bè, và người quen. Theo Charles Conrad - Chuyên gia Hoạch định Tài chính tại Szarka Financial, khi những người thân cạnh bên cạnh biết về việc trúng xổ số, họ sẽ kỳ vọng được hưởng phần nào số tiền đó. Ngay cả những người bình thường vốn không mấy thân quen cũng tìm đến vay mượn.

Đối với người mới nhận được số tiền lớn, rất khó để nói lời từ chối dù biết khả năng cao số tiền cho vay sẽ không được trả lại. Sandra Hayes - người từng trúng độc đắc và là tác giả quyển sách How Winning the Lottery Changed My Life chia sẻ, cô phải chia sẻ khoản tiền thắng được 224 triệu USD cho vô số người quen thân thiết. Cô nói thêm, cô cảm thấy thất vọng vì mọi người xung quanh như ma cà rồng đang cố gắng hút cạn tiền của mình.

Hơn thế nữa, việc đột ngột sở hữu số tiền khổng lồ có thể khiến họ trở thành tâm điểm của sự chú ý, từ đó không ít người cố ý tiếp cận với mưu tính lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Vào tháng 8/2020, Jason M. Kurland - người tự xưng là “luật sư xổ số” (chủ yếu làm việc với những người trúng số, giúp họ quản lý tài sản và các khoản đầu tư) và 3 đồng phạm đã bị buộc tội chiếm đoạt tài sản lên đến hàng trăm triệu USD. Băng nhóm này tìm cách tiếp cận những người trúng giải và thuyết phục họ đầu tư, sau đó mua nhiều loại siêu xe và máy bay.

Để tránh rơi vào những tình huống như trên, người thắng xổ số hoặc được thừa kế nên cố gắng giữ bình tĩnh, đồng thời hạn chế khoe khoang với quá nhiều người, đặc biệt là trên mạng xã hội.

Nếu may mắn là người trúng số, bạn có thể tìm hiểu câu chuyện đầy tính cảm hứng và nhân văn về Peter Charleton - người đàn ông nước Úc đã tặng hết số tiền trúng được, với mong muốn sống một cuộc đời bình thường như trước. Vào năm 2020, sau khi nhận được tiền thắng xổ số giá trị 1 triệu AUD (tương đương 732.000 USD), Peter chia nhỏ số tiền cho người thân trong gia đình, những người bạn đang gặp khó khăn. Ông cũng tham gia nhiều hoạt động hỗ trợ cộng đồng địa phương. Điều quan trọng nhất là trong toàn bộ quá trình đó, Peter không hề tiết lộ cho ai biết bản thân trúng số mà chỉ nói là muốn giúp đỡ họ. Cho đến năm 2021, tức là hơn một năm sau đó, ông mới tiết lộ điều đó với truyền thông.

Ông cho biết, ông chỉ dùng một khoản tiền nhỏ để thanh toán nốt tiền thế chấp thuê nhà, và mua một chiếc xe hơi cũ. Ông rất vui vì đã cho đi mọi thứ, đồng thời làm được vài điều nho nhỏ cho bản thân. Peter nói thêm, ông muốn cho đi hết số tiền đó trước khi mọi người biết tin tức đó, hành động này giúp cuộc sống nhanh chóng trở lại như cũ, không bị xáo trộn.

Thông qua câu chuyện trên về Peter Charleton, đó cũng là một cách hiệu quả để có thể giúp đỡ những ai thật sự đang khó khăn, đồng thời tránh bị quấy rầy bởi những người có ý đồ xấu.

Dù có trúng số hoặc được thừa kế tài sản khổng lồ hay không, bất kỳ ai cũng nên tìm hiểu về những phương pháp quản lý ngân sách cá nhân hiệu quả. Điều đó không chỉ giúp bạn chi tiêu hợp lý hơn, đồng thời có thể tận dụng vào mục đích tốt khi đột ngột nhận được khoản tiền nào đó.

Theo:

An Nguyễn

Nguồn:

ProFin tổng hợp